• Anasayfa
• Hakkımızda
• Danışmanlıklarımız
  • Bireysel Danışmanlıklarımız
  • Kurumsal Danışmanlıklarımız
• Eğitimlerimiz
  • Bireysel Eğitimlerimiz
  • Kurumsal Eğitimlerimiz
• İletişim

Anneler Babalar Dikkat : Hiperaktivite Her Zaman ?Deha? nın Habercisi Değildir
Çocuğu hiperaktif olanlar ya da yakın çevresinde hiperaktif bir çocuk bulunanlar bilir.Bu çocuklar yerlerinde duramaz,göz açıp kapayıncaya kadar her yerin altını üstüne getirir, düz duvara tırmanırlar.Onlar aşırı hareketli,çok konuşan,durdurulamayan yaramazlar olarak görülse de,hiperaktivite,çocuklarda zeka ve öğrenmeyi engelleyen önemli sorun- lardan biridir. Okul dönemindeki çocuklarda öğrenme problemleriyle kendini gösteren hiperaktiflik,tedavi edilmesi gereken ciddi bir durumdur.Hiperaktiviteyi Prof. Dr. Nevzat Tarhan ve Uzman psikolog Aynur Sayım' a yönelttiğimiz sorularla sorguladık.

- Hiperaktivite nedir, neden olur ?

Çocukların aşırı hareketliliği,dürtülerini kontrol edememesi,unutkan ve dikkatsiz olması hiperaktifliğin işaretlerindendir.Bu çocuklarda beyin ön bölgesi iyi çalışmaz;dopamin salgısı eksiktir.Bunun bir nedeni de kalıtımdır.Bu çocukların yüzde 25' inin özellikle babaları hiperaktiftir.

- Hiperaktif bir çocuğun özellikleri nelerdir ?

Aceleci ve sabırsızdır.Çok konuşur,söz keser,dikkatsizdir,ani tepki gösterir.Durup dururken yola fırlar,istediği şeyin hemen olmasını ister,kurallara uymaz ve başı sık derde girer.Motor takılmış gibi hareketlidir.Az uyur,unutkandır.Arkadaşlarınca dışlanır.Böyle çocuklarını iple bağlayan anneler var.Çocukların yüzde 5-10'unda görülür.Yaramazlıkla hiperaktivitenin karıştırılmaması gerekir.

- Kaç yaşında fark edilir ?

Genelde çocuk ilkokula başladığında yani 6-7 yaşlarında. Anaokulunda grup disiplinine uymadığı için de fark edilebilir.

- Her yaramaz çocuk hiperaktif midir?

Hayır.Bazı çocuklar disiplinsizlikten ve şımartılmaktan yaramaz olur. Hiperaktifliğin tanısı ise, aile ve öğretmenin vereceği bilgiler ve hekimin gözlemiyle birkaç görüşme sonrası anlaşılır. Bir de testler ve beyin dalgalarına bakılarak ortaya çıkarılır.

- ?Hiperaktif zeki olur' inancı doğru mu?

Genelde evet.Ancak hepsi çok zeki olacak diye bir şey yok.Tabii eki olması başarılı olması anlamına gelmiyor.Hiperaktiflerde hangi bozukluklar görülür?Sorusunun en belirleyici yanıtı dikkat eksikliğidir. Bu çocukların dikkat süreleri çok kısa olduğundan bilgileri oturtmakta güçlük çekerler.Normal ve normalin üstünde zekaya sahip olmalarına rağ- men,başarıları,sosyal ilişkileri, kendilerine güvenleri azdır.

- Neden başarısız olur?

Dikkatini toplayamadığı için zekasını kullanamaz.Sınıfta birinci olabilecekken 5'inci, 10' uncu olur. Dersten sıkılır,çıkar,sınıfta dolaşır, uzun süre kitap okuyamaz. Ama görsel ve işitsel hafızaları iyidir. Televizyonda gördüğü, duyduğu şeyleri daha kolay aklında tutar.

- Yaşadıkları sorunlar nelerdir ?

Kurallara uymadıkları için sürekli eleştirilirler.Bu yüzden depresyona girerler.Çok fazla yaralanma ve kazaya maruz kalırlar.Kafalarından dikiş eksik olmaz.Çoğunun ön dişleri kırıktır.

- Ünlü hiperaktifler kimler?

Einstein, Benjamin Franklin ve okuyamaz diye öğretmeni tarafından okuldan atılan Edison ünlü hiperaktiflerden bir kaçı.Ancak bir kez daha vurgulamakta yarar var, her hiperaktif çocuk deha olacak diye bir kural yok.

- Hiperaktife nasıl yaklaşmalı?

Anne,baba ve öğretmenin ortak mesaj vermesi önemli.Yanlış yaptığında ceza yerine oyundan mahrum etme, güzel şeyler yaptığında da ödüllendirilme kullanılmalı.

- Tedavi nasıl yapılır, başarı şansı nedir?

İlaçlarla dopamin eksikliği giderilebilir.Başarı şansı %90'dır.6 ay sonunda dikkatini toplayabilir.Örneğin 3-4 okuyuşta anladığı şeyi bir okuyuşta anlayabilir.Kitabın başında daha uzun süre kalır.

- İlaç her çocuğa kullanılabilir mi?

Bazılarında büyümeyi yavaşlatıp, iştahı azalttığından ilaçsız yöntemler kullanılmaktadır.

- Ya tedavi edilmezse ne olur ?

İlaçsız yöntem olarak davranış tedavisi kullanılmaktadır.Bunda ?dur düşün yap?, ?dur düşün konuş? yöntemini kullanılıyor.Çocuklar hazırlanan çıkartmaları defterine, evinde ve okulunda belli yerlere yapıştırıyor.Büyük bir kısmında hiperaktivite geçer ama dikkat eksikliği devam eder,başarıları düşük olur.Okumaktan hoşlanmayan, kafa yoran işlerden kaçan kişilerin çocukluğuna bakarsanız,çoğu hiperaktif çıkar.Aniden karar verirler, may- mun iştahlıdırlar,sosyal ve aile yaşantısında başarısız olurlar.Mücadele güçleri zayıf, strese karşı dayanıklılıkları az,kaygılı, rahatsızdırlar. Sık sık depresyona girerler. Dürtü kontrolleri zayıftır.

Tedavide ?Beyin haritalama' Yöntemi

Çocuklarda hiperaktivite, dikkat geliştirici ?nörobiyofeedback' yönetimiyle tedavi ediliyor.Ani ve düşüncesiz hareketleri ortadan kaldıran bu yöntemde önce,?beyin haritalama' denilen sistemle,nerede yavaşlama var,neresi gereğinden daha yavaş ya da hızlı çalışıyor,normal düzeni bozuyor tespit ediliyor.Tespit edilen bölge, elektrotlarla eğitiliyor. Psikolog Orhan Gümüşel, bu tedaviyi şöyle anlatıyor:

?Aslında bir oyun terapisi bu.Amaç öğrenme ve konsantrasyon sağlama.Çocuk bunu bilgisayar ortamında oyunla öğreniyor.Oyun oynarken aynı zamanda dikkatini geliştiriyor, oto kontrolünü sağlıyor.Sadece düşünerek ve zihnini zorlayarak bunları yapıyor.Bu programlarda beyin gücüyle bilgisayarda uçağı uçuruyor, yarış arabası sürebiliyor.Sıkıcı, bunaltıcı,çocuğu engelleyici değil,devamlı olumlu yönde motive eden,önündeki hedefleri başarmasını sağlayan bir yöntem.'

Başarısızlığın üç nedeni var :

Okul başarısızlığı ve nedenlerini Prof.Tarhan şöyle anlatıyor:?Okul başarısızlığının üç nedeni vardır;çocuğun kişilik özellikleri,aile ve okulun kendisi.Çocuğun IQ seviyesinin yaşıtlarına oranla düşük olması, öğrenme güçlüğü, depresyon,davranış bozukluğu, dikkat eksikliği, hiperaktivite, bedensel bir engelinin olması veya görme-işitme kayıplarından kaynaklanır.Aşırı istekleri olan ebeveynler de başarıyı engeller.Aile çocuğunu diğer çocuklarla kıyaslamak, yargılamak, eleştirmek yerine çözüm yolları aramalı. Ebeveynler emir değil fikir veren, nasihat veren yerine dinleyen; kurallar koymak yerine örnekler sunan olmalı. Evde gerilim varsa, çok televizyon izleniyorsa, abartılı spor tutkunluğu olan bir ortamsa, çocuk ders çalışmaya yoğunlaşamaz.Okuldaki eğitim programın da çocukların gelişim seviyelerine uygun, öğretmenin de disiplinli sağlayabilen, araştırıcı niteliklere sahip olması gerekir.

Dr. Tuncay Filiz