• Anasayfa
• Hakkımızda
• Danışmanlıklarımız
  • Bireysel Danışmanlıklarımız
  • Kurumsal Danışmanlıklarımız
• Eğitimlerimiz
  • Bireysel Eğitimlerimiz
  • Kurumsal Eğitimlerimiz
• İletişim

1 milyon öğrenci okula başladı. Ancak bunların bir kısmında, değişik bir ortamla karşılaşacaklarından 'okul fobisi' görülebilir. Daha çok büyük kentlerde yaşanan bu sorunun temelinde ise anne ve babanın çocuğa yaklaşımı etkili oluyor.


Bir milyon öğrenci daha bu yıl okulla tanıştı. Çoğu öğrenci için heyecan verici bu başlangıç bazı öğrenciler için tam bir kabus olacak. Evinin dışında farklı bir yaşamla tanışacak olan bu çocukların bir kısmı okula gitmeyi reddedecek, annesinin ya da babasının yanından ayrılmasını istemeyecek. Kimi çocuk anaokuluna başlarken, kimisi ilkokulla tanışınca, bazıları da lise döneminde 'okul fobisi'ni yaşıyor. Yapılan araştırmalarda 5-10 yaş arası kız çocuklarında okul fobisi görülme oranı yüzde 12 iken, bu oran erkek çocuklarda yüzde 9,5'a düşüyor.

Ailenin aşırı korumacı tavrı nedeniyle başlayan 'okul fobisi'nin üstesinden gelmek için yine aileye ve öğretmene görev düşüyor. Çocuğa okulu sevdirmek, yaşadığı kaygıyı kronikleşmeden atlatmasına yardımcı olmak gerekiyor. Çocuk, okul fobisini atlatamazsa bu gelecekte sosyal fobiye dönüşebiliyor. 13 Eylül pazartesi sabahı, annesinin eteğine yapışıp, ağlayan çocuk görüntüleri yine tekrarlandı. Biz de bu konuyu psikiyatr Bahadır Bakım ile konuştuk.


- Okul fobisi nedir?
Belli bir durumu yaşamaktan aşırı derecede kaygı duyma halidir. Bir korku hastalığıdır. Başlangıçta belli bir ortama girmeden, ortama gireceği anı kafasında büyütüp, çarpıntı, el ayak titremesi, sıcak basması, bayılma hissiyle yaşanan bir süreçtir. Okul fobisi olan çocuklar bir an önce okul binasından çıkıp, eve dönme ihtiyacı hissederler.

-Okul fobisi daha çok hangi yaş gruplarında görülür?
Ana okul ve ilkokul çağında görülür. Çocuğa yaklaşım önemlidir. Çocuk çok fazla koruyucu ve kollayıcı bir ortamda yetişiyorsa, çocuğun özgüveni geliştirilmiyorsa, yaşıtlarıyla ilişkisi sağlanmıyorsa, herhangi bir sorumluluk verilmiyorsa, çocuk kendi otonomisini kullanmaktan aciz bıraktırılıyorsa okul fobisi oluşur. Okul fobisi aslında sosyal fobinin ilk halidir.

-Sosyal fobi ile okul fobisi iç içe geçmiş durumda mı?
Okul fobisiyle başlayıp sosyal fobi olarak devam eden çok vaka vardır. Okul fobisinde çok sayıda yabancıyla karşılaşma, güvenilir yerden uzaklaşma durumu yaşanır. Sosyal fobide kişi güvendiği çevrede herhangi bir sıkıntı yaşamaz, ama yabancı çevrede çok büyük kaygı hisseder.

-Okul fobisine rastlanma sıklığı kız ve erkek çocuklarda farklılık gösteriyor mu?
Tüm anksiyete bozukluklarında olduğu gibi okul fobisinde de kız çocuklarda erkek çocuklara göre rastlanma sıklığı iki kat fazladır. Doğu toplumlarında bu oran daha yüksektir. Çünkü kız çocukları çok daha büyük baskıyla yetiştiriliyorlar, sosyal iletişim imkanları daha kısıtlıdır. Hanım hanımcık kız yaklaşımı artı bir durummuş gibi sunulduğundan, kız çocukları sosyal fobiyi daha fazla yaşar.

-Anne babanın hangi tür yaklaşımları okul fobisini körüklüyor?
Aşırı derecede sahiplenme, çocuğun yeterince taktir edilmemesi, övgüye değer bulunmaması, yaşıtları veya kardeşleriyle özellikle olumsuz anlamda kıyaslanması okul fobisini tetikliyor. Anne baba çok kollayıcı gibi görünüyor ama duygusal anlamda bir yakınlık yok. Çocuk o güveni hissetmiyor. Sürekli olarak 'sen yapamazsın, beceremezsin, başaramazsın' algısıyla çocuğun gururu kırılıyor, öte taraftan 'onlar öyle, sen neden böylesin' yaklaşımı var. Ailenin çocuk üzerinden rahatlama girişimleri bu bozukluğa yol açıyor. Okul fobisinin başlangıcı bebekliğe dayanıyor. Genetik özellikler de etkili oluyor. Sosyal fobili anne babanın çocuklarında sosyal fobi olasılığı fazladır. Bunun genetik mi yoksa öğrenme yoluyla mı geçtiğini bilemiyoruz. Çocuklara dış destek vermek çok önemlidir.

-Okul fobisi olan çocuklarda belirtiler ne zaman ortaya çıkar?
Okul hazırlıklarının yapıldığı dönemde ortaya çıkar. Pazartesi sabah kahvaltıdan sonra okula giderken belirtiler yaşanır. Çocuk kahvaltıdan sonra kusar, karnı ağrır, ateşi çıkabilir. Okula gitmediği anda karın ağrısı geçer.

-Anne babalar, çocuklarında bu tür belirtileri gördüklerinde ne yapmalılar?

Çocuk ilkokula başlıyorsa birkaç gün yanında bulunmalılar. Anaokulu döneminde ise önce oyun grubuna götürmek, yarım günden sonra da tam güne çıkarmak doğru olur. Evde drama yaparak okuldaki ilişkiler canlandırılabilir. Anne kendi öğrencilik fotoğraflarını gösterebilir. Çocuğu yaşıtlarıyla temas ettirmek, sürekli yanı başında bulunmamak lazım. Çocuğun kalabalık ortama girince şaşırması, etkilenmesi normal. Bu nedenle çocuğu hazırlamak gerekiyor. Korkan çocuğa kızmak, bağırmak, onu daha içine kapanık yapacaktır. Okulu sevdirmek için öğretmene de görev düşüyor.

-Okul fobisi daha çok büyük şehirlerde yaşayan çocuklarda mı görülüyor?
Büyük şehirlerde daha çok. Çünkü anne sevgisi eksik oluyor. Küçük yerlerde çocuk dışarıyla temas halinde. Türkiye'deki tabloya baktığınızda küçük yerlerde yetişenlerin sesi daha çok çıkıyor. Ege, Marmara bölgesindekiler 'yapabilir miyiz' derken, diğerleri 'ben yaparım' diyor. Oralarda çocuk kendi başına yetebileceğini, kendi başının çaresine bakabileceğini görüyor.

-Okul fobisini yaratan aile mi?

Önce aileyi tedavi etmek gerekiyor. Okul fobisi olan çocuklar genellikle ilk çocuklar. Anne babanın acemiliğine denk geliyor, davranışlarını ayarlayamıyorlar.

-Bu çocuklar hangi aşamada bir uzmana götürülmeli?
Okul fobisinin çocuğun işlevselliğini ne kadar etkilediğine bakmak lazım. Okula gittiğinde uyuyorsa, okuldan kaçıyorsa, devamsızlığı varsa, anne babayla sürekli sürtüşme içindeyse, gece kabus görüyorsa, tik gelişmişse, ders başarısızlığı varsa uzmana gidilmelidir.

Nilüfer KAS