Evrimci Psikoloji Nedir? / Psikolojik Sorunlar
Evrimci psikoloji insan davranışını doğa ile ilişkisi içinde inceleyen yeni bir bilim dalı. Biyolojiden kültüre giden yolda bir köprü oluşturarak insan doğasına yeni bir kavrayış getiriyor.
Evrimci psikoloji iki ayrı bilimsel devrimin sentezi: Evrimci biyoloji ve bilişsel psikoloji. İlk devrim, genler üzerindeki bilgilerden sonra, evrimci biyoloji de 1960 ve 1970'lerde meydana geldi. Bu dönemin altın kitabı ise Richard Dawkins'in Gen Bencildir (1976) adlı yapıtı. Evrimci biyolojinin kaynağını C. Darwin'in Türlerin Kökeni (1859) adlı çalışması oluşturur. Darwin evrimi `doğal seçilim' ile açıklar. Doğal seçilim genler üzerinde ve onların yararına işlemiştir. Evrimin iki yasası, yani hayatta kalma ve kendini çoğaltma, canlıların davranışlarını belirler ve işte bu, evrimci psikolojiyi oluşturur.
İkincisi ise 1950-60'lardaki `bilişsel devrim'dir. Bilişsel psikoloji, düşünce ve duygu mekanizmasını veri ve bilgiişlem kavramlarıyla açıklar: İnsan davranışları zihinsel süreçlerin sonucudur ve zihin bir bilgisayar gibi çalışır. Söz konusu sentez 1990 başlarında antropolog John Tooby ile psikolog Leda Cosmides tarafından `evrimci psikoloji' adı altında gerçekleştirilir: Zihni beyin yapar. Zihni oluşturan psikolojik mekanizmalar, evrim sürecinde doğal seçilim yoluyla, atalarımızın avcı toplayıcı hayat tarzına uyum sağlamak üzere biçimlenmiş işlevsel programlardır.
Bu anlamda insan doğası evrenseldir. Mevcut kültürel çeşitlilik bu önerme ile çelişmez. Kültür, topluluklar halinde yaşayan bireylerin zihinlerindeki psikolojik mekanizmalar, tarafından üretilmiştir. Son derece karmaşık ve esnek olan bu mekanizmalar, üretimlerini dış âlemden gelen bilgileri kullanıp işleyerek gerçekleştirirler. Dolayısıyla kültürel çeşitlilik zihnin sosyal bir ürün olmasından değil, doğal yapısı ve işleyişinden kaynaklanmaktadır.
Okunma Sayısı: 0 / Yorum Sayısı: 0
Bu yazıya daha önce yorum yapılmamış ?