Sosyal Psikoloji / Psikolojik Sorunlar
Sosyal Psikoloji, sosyal uyaran durumlarıyla (toplum, kültür...) ilgili olarak bireylerin deneyim ve davranışlarının bilimsel incelemesidir. sh.4
Dorwin Cartwright defines social psychology as ?şat branch of şe social sciences which attempts to explain how society influences şe cognition, motivation, development, and behavior of individuals and, in turn, is influenced by şem? Contemporary Social Psychology in Historical Perspective 1979
Deneyim ve davranışın, bireyin kendisinden kaynaklanan ve dışarıdan dayatılan etkilerin etkileşiminin bir sonucu olarak kavranması, deneyim ve davranışın sadece ?kültür ve toplum tarafından' ya da sadece ?bireysel güdüler tarafından' belirlendiği iddiasını anlamsız kılar.
Sosyal psikoloji tarihinde, ?bireysel yaklaşım' yandaşları ile ?kültürel yaklaşım' yandaşları arasında köklü bir ihtilaf vardır. Bu yaklaşımlardan biri, sosyal fenomenleri, hatta kültürü ve sosyal sistemleri, bireyin köklü içgüdü ve değişimlerinin bir sonucu olarak görmektedir. Karşıt görüş ise, bireyi sosyal etkilerin pasif bir alıcısı olarak ele alır. Her iki görüş de, tek yönlü ve dolayısıyla hatalıdır. Bu iki görüşe dayanan tartışma da anlamsız olmaktadır. Sh.6
Bireyi, kültürün dolacağı boş bir havuz gibi görme... sh.6
Deneyim ve davranışı, bireyin kendi içinden ve onu çevreleyen kültür ve gruplardan gelen etkilerin ortak ürünü olarak görmekle, her iki etkinin de belirli deneyim ve davranışları biçimlendirmedeki karşılıklı etkileşimine önem veren bir sosyal psikoloji anlayışı kazanabiliriz. Sh.8
Kavramlar edinildiğinde, belli nesne, kişi, grup, olay ve ilişkilere, ait oldukları türsel sınıfa göre davranılır...
Aynı şekilde etnik, dini ya da ulusal bir topluluk ismini öğrenen kişi, söz konusu topluluğun her üyesine kavramı öğrendiği şekliyle kavramın içerdiği özellikleri atfetmeye eğimlidir. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi, insanın bir kavramı öğrenmek için söz konusu nesne ya da kişilerle gerçek ilişki kurması gerekmez... sh.9
Sosyal Uyaranlar
I. Diğer insanlar.
1. uyaran olarak diğer bireyler
2. uyaran durumları olarak gruplar.
2a. Grup içi ilişkiler
2b. Gruplararası ilişkiler.
II. Kültürel ürünler
3. maddi kültür
4. maddi olmayan kültür sh.14
Maddi Kültür, insan etkileşiminin ve emeğinin, fiziksel nesne ve yapılar olarak gözle görülebilen, dokunulabilen ve değiştirilebilen ürünlerinden oluşmaktadır... sh.21
Tüm insanların gözleri ve kulakları aynı şekilde işlev görür. Yine de sözgelimi iki insan arasında ölümle sonuçlanan bir kavga gibi bir olay hakkında gazetelerde, hatta mahkemede tanıklar bazen birbiriyle çelişen ifadelerde bulunurlar. Bu tür çarpıtılmış ifadeler, ?yalnızca gözlerimizle görmediğimizi' ya da ?yalnızca kulaklarımızla işitmediğimizi' gösterir. Bizler, bütün benliğimizle görür ve işitiriz; bazı durumlarda gözlerimiz ve kulaklarımız, arzularımıza ve yanlılığımıza hizmet eden araçlar olmaktadır... sh.40
Birşeyi görmek, kişinin arzu, yanlılık ve önyargılarından bağımsız değildir. Dikkate alınması gereken pek çok seçeneğin bulunduğu karmaşık bir sosyal dünyada, kişi büyük olasılıkla kendi maksat ve tutumlarıyla ilgili olan şeyleri fark edecektir. Sh.40
... nispeten basit nesneler bile ilişkisel bir şekilde algılanmaktadır. (lokomotif örneği) Bireylerin birbirleriyle karşılıklı etkileşimde bulundukları daha karmaşık, daha dinamik olan insan ilişkileri alanının bir istisna olduğuna inanmamız için hiçbir neden yoktur. Sh.46
Sevdiğimiz birini düşündüğümüzde, şekil olarak ön plana esasen iyi şeyler çıkar. Sonraki bir tarihte, bu kişiyle ilişkimiz nefrete dönüştüğünde, daha önce art alanın parçası olan olaylar ön plana çıkarak şekil örneği kazanırlar. (vazo örneğinde olduğu gibi) sh.63-64
İki kişi, aynı dayanak noktalarını kullanıyorlarsa, aynı uyaranı birbirine nispeten yakın yerlere koyarlar; farklı dayanaklar kullanarak yargıya vardıklarında ise aynı uyaranı farklı yerlere koyarlar. Sh.64
Farklı öncüllerden yola çıkarak yargıya vardıkları sürece insanların uzlaşmaları imkansızdır. Sh.64
Radcliffe-Brown, Şe Andaman Islander adlı kitabında şöyle der: ?Andaman ormanlarında senenin büyük bölümünde birbiri ardına yöredeki ağaçların ve sarılganların çiçeğe bezenmesiyle art arda farklı kokuları fark etmek mümkün... Andaman yerlileri, yılın farklı dönemlerini farklı zamanlarda açan kokulu çiçeklere göre belirlemeye dayanan ilginç bir yöntem benimsemişler. Onların takvimi bir koku takvimi' Bu toplulukta kokular, diğer bazı topluluklarda olduğundan nispeten daha önemli uyaranlardır. Sh.68
Amerika'da ten renkleri hakkındaki yargılar üzerine yapılan yargılar değerlendirilmiş ve bunda a) Amerikan kültürünün açık tene biçtiği sosyal değer, b) Değerlendirmeyi yapan kişinin kendi ten renginin etkili olduğunu göstermiştir. Sh.72
Araştırmacı Bartlett'e Güney Afrika'lı Swazi yerlilerinin olağanüstü bellekleri olduğu söylenmişti. Ancak o yaptığı birkaç testle bunun normal olmadığını gösterdikten sonra, sığırlar ve alım satımıyla ilgili bir test yaptı. Ve bu testte yerli inanılmaz derecede başarılı oldu. Bartlett'in yorumu ?sürülerin ve bunlarla ilgili herşeyin muazzam bir sosyal önem taşımasından dolayı, sürülerin her bir özelliğinin canlı ve taze bir şekilde hatırlanabildiği' şeklindedir. Sh.74
SOSYAL PSİKOLOJİDE BAZI İLKELER
1- Deneyim ve davranış bir bütünlük oluşturur.
Bir konuda ya hep ya hiç konumunu gerektiren doğrudan sözlü sorular genellikle sözkonusu tutumu değil, başka güdüleri açığa çıkarır.
2- Psikolojik yapılandırmayı dış ve iç faktörler bir arada belirler.
3- İç faktörler (güdüler, tutumlar vb.) ve deneyimler davranışlardan çıkarsanır.
4- Referans çerçevesindeki çeşitli faktörlerin göreli ağırlıkları farklıdır. Olayların kestirilebilmesi ve kontrol edilebilmesi için, belli bir referans çerçevesindeki çeşitli dış ve iç faktörlerin sistematik olarak değiştirilerek göreli ağırlıklarının saptanması gerekir.
Okunma Sayısı: 0 / Yorum Sayısı: 0
Bu yazıya daha önce yorum yapılmamış ?